Uit Erasmus' oeuvre blijkt dat hij een veelzijdig humanist was. Nu is hij vooral bekend door zijn Lof der zotheid, maar zelf beschouwde hij dit traktaatje niet als zijn belangrijkste werk. De titel bevat een zinspeling op zijn vriend Thomas More: het Griekse 'môria' betekent 'zotheid'.

In de eerste hoofdstukken prijst de godin Zotheid zichzelf, omdat niemand anders dat doet. De zotheid schenkt de mensen een massa weldaden: ze laat hen lachen, brengt hen geluk, maakt hen blind voor elkaars gebreken en zorgt voor de voortplanting. De belangrijkste zotheid is de eigenliefde, die het leven draaglijk maakt. Omdat de Zotheid de hartstochten volgt, trekt ze herhaaldelijk van leer tegen de stoïcijnen: de stoïsche wijze beteugelt zijn hartstochten, maar "wie zou zo'n monster of spook niet ontvluchten en verafschuwen?" Geleidelijk aan krijgt maatschappijkritiek de bovenhand. Achtereenvolgens neemt de auteur de grammatici, natuurfilosofen, theologen, religieuzen, vorsten en pausen op de korrel. Hij staaft zijn beweringen met citaten uit de klassieke literatuur, maar ook uit de bijbel. Ook Paulus verkoos de zotheid boven de wijsheid en zelfs de mystieke extase is een soort waanzin.

Sommige aanvallen, zoals die tegen de stoïcijnen, zijn zo overdreven dat ze moeilijk met de idealen van het humanisme te verzoenen zijn. Maar onder de ironie gaat vaak een ernstige ondertoon schuil: christendom vraagt een rein hart, de oorlog (hoofdbekommernis van pausen) is zinloos en goddeloos, en "geluk hangt af van de mening die je over de dingen hebt". Erasmus is niet alleen scherp kritisch, maar ook zeer grappig. De "subtiele spitsvondigheden" die hij de theologen toeschrijft, zijn ook hem niet vreemd: zo illustreert hij zijn stelling dat de natuur er zelf voor zorgt dat "het kwaad van de wijsheid zich niet verder onder de mensen uitbreidt" met de ontaarde zonen van Cicero en Socrates, en verklaart hij dat Homerus dikwijls Ulysses (en nooit Ajax of Achilles) ongelukkig noemt, doordat die in alles de raad van Pallas opvolgde.

Erasmus schreef een bijzonder erudiet werkje. De verklarende namenlijst (goden, mythologische figuren, personen), bedoeld om het notenapparaat te ontlasten, beslaat 15 bladzijden. De noten verklaren allusies (op o.m. Homerus, Plato, Vergilius) en verduidelijken spreekwoorden (met Erasmus' eigen Adagia). Petty Bange heeft voor een vlot leesbare vertaling gezorgd, de oorspronkelijk Griekse woorden gecursiveerd en de hoofdstukken van titels voorzien. In de tekst zijn zo'n tachtig kleine illustraties van Hans Holbein de Jongere opgenomen. [Jef Ector] Masquer le texte

Vertaald, geannoteerd en ingeleid door Petty Bange ligt een zeer verzorgde uitgave van Erasmus' 'Lof der Zotheid' voor ons, die niet alleen uitmunt door de kwaliteit van de vertaling maar ook door het opnemen van de verrukkelijke tekeningen van Hans Holbein de Jongere. De godin Zotheid is aan het woord om in vaak geestige woorden de mensheid duidelijk te maken hoe ijdel en dom zij eigenlijk is. Overduidelijk toont zij aan hoezeer men overtuigd is van zichzelf en hoe zelfingenomen de houding is, die men tegenover het 'domme' volk inneemt. Heel wat minder luchtig wordt de tekst wanneer in bijtend cynische woorden de filosofen in hun vermeende wijsgerigheid worden aangepakt. Bepaald fel wordt de tekst als de theologen en de hele clerus worden geconfronteerd met hun opvattingen over het ware geloof en de wereldse aanpak van hun leven, die zo schrijnend verschilt met de eenvoudige lieden. Monniken in kloostergemeenschappen, die hun tijd verdoen met het letten op het voorgeschreven aantal knoopjes van een soutane, hebben weinig meer te maken met de leer van Christus. Het meest opvallende van Erasmus boek is het opmerkelijk moderne en actuele van een tekst, die ook nu aandacht vraagt voor belangrijke zaken, die de mensheid aangaan. Masquer le texte