Willy Spillebeen bouwt gestadig verder aan een mooie collectie adolescentenromans. In Serge, Samuel vormt zijn alter ego, Jaak Tantasis de link tussen de volwassen- en jongerenwereld. Zijn afgemeten, strakke en nooit betuttelende stijl zorgt voor een naadloze literaire overgang. Spillebeen grijpt in een eerste deel terug naar een herinnering uit zijn kindertijd in Westrozebeke, die hij met veel liefde, beeldrijk en gedetailleerd in kaart brengt. Dit vult hij in deel twee en drie aan met historische informatie.

Tijdens de laatste oorlogsjaren krijgt Jaak een nieuwe klasmakker, de wat vreemde Serge Brouckaert. Serge moet aansterken, zo luidt het, maar gaandeweg ontdekken Jaak en zijn vrienden dat er meer aan de hand is. Spillebeen laat de lezer mondjesmaat mee ontdekken. In korte hoofdstukken portretteert hij het dorp, en vooral de argeloze boerenkinderen, die niet lang stil staan bij Serges vreemde gedrag. Soms verspreekt de jongen zich, over zijn zus Sara, zijn moeder, zijn vader die een Pool is en in schamper commentaar op de SS'ers. De groeiende argwaan van zijn klasgenootjes maakt ook de lezer nieuwsgierig.

Na een kort intermezzo, waarin Serge zich na de oorlog als de joodse Samuel Borowski kenbaar maakt, volgt de schrijnende reconstructie, waarbij Spillebeen historische informatie met feiten mengt. Serge zendt Jaak een bundel met zijn 'belevenissen' in de eerste oorlogsjaren. De ik-persoon wisselt van de 12-jarige Jaak naar Serge-Samuel. Spillebeen bekijkt de groeiende angst van Samuels familie, hun verhuis en hun deportatie consequent door de ogen van de jongen. Samuel registreert de naïviteit van zijn moeder, trekt zich op aan de sterke aanwezigheid van zijn zus, speelt als een levenslustig kind in de Mechelse Dossinkazerne, en zoekt veiligheid bij zijn moeder tijdens de nachtelijke appèls en de treiterige behandeling van de Gestapo. De strakke structuur en de afgemeten dosering van informatie zorgen voor een bijzonder sereen en aangrijpend verslag.

Wanneer Samuel ten slotte op transport met het beroemd geworden konvooi 20 kan ontsnappen en hij zijn moeder moet achterlaten, drijven zijn aarzeling, onzekerheid, schuldgevoel en angst het ritme op. Zijn ontsnapping eindigt op de trein naar Schaarbeek met het meest schrijnende zinnetje uit het hele boek. Een oude man schudt zijn hoofd op het verhaal over de dode vluchtelingen op het spoor en zucht: "Wat gebeurt er toch allemaal." Dat is ook de essentie van Serge, Samuel: Wat gebeurde er toch allemaal terwijl wij als dorpsjongens argeloos de oorlog naspeelden?

In een kort en sober naschrift verklaart Willy Spillebeen waarom hij geen verdere navraag naar Samuel Borowski gedaan heeft. Hij wilde geen voyeur zijn. Dat is hij met dit sterke verhaal allerminst geweest. Het is niet alleen met respect voor Serge/Samuel, maar evengoed met respect voor zijn lezers geschreven. [Jet Marchau] Hide text

In het voorjaar van 1943 komt er een nieuwe jongen, Serge, op de school. Al snel raakt hij bevriend met Jaak. Serge verbergt iets en al lijkt de oorlog in het dorp ver weg, Jaak en de andere jongens begrijpen wel dat ze beter niet kunnen doorvragen. Meteen na de bevrijding verdwijnt Serge, die eigenlijk Samuel heet en van joodse afkomst is. Ruim veertig jaar later ontvangt Jaak, de ik-verteller van het eerste deel van de roman, een brief van Serge/Samuel. Zijn levensverhaal vormt het tweede en omvangrijkste deel van het boek. Het verhaal is gebaseerd op de eigen ervaring van de auteur. Hij weet op fijnzinnige wijze zijn betrokkenheid bij zijn joodse vriendje te beschrijven. Voor verteller Jaak is de oorlog betrekkelijk ver weg en vooral spannend; Serge heeft dan al zoveel meegemaakt, dat hij traumatisch reageert op alles wat met de Duitsers te maken heeft. Toch kan ook hij zo nu en dan nog echt kind zijn. Een boeiend en aangrijpend verhaal waarin het verschil in reacties van de jongens geloofwaardig is uitgewerkt. Eerder verscheen van deze auteur ook 'De muur'*. Vanaf ca. 12 jaar. Hide text

Westrozebeke, 1943. Serge is de nieuwe jongen in de klas van Jaak. Serge komt uit Brussel en spreekt nauwelijks Nederlands. Hij werd door zijn ouders naar het platteland gestuurd om aan te sterken. Omdat Jaak de enige is die een paar woordjes Frans spreekt, wordt hij aangeduid om Serge wegwijs te maken in de Nederlandse taal. Al gauw blijken de twee jongens goed met elkaar te kunnen opschieten. Serge wordt al snel een van hen, al blijken er toch ook heel wat verschillen te zijn. Zo huilt Serge soms om zijn moeder, en doet hij niet mee aan de soms wrede pesterijen. Bovendien vlucht hij bleek weg als de SS in het dorp komt, terwijl Jaak dat net spannend vindt. Serge blijft een raadsel. Na de bevrijding verdwijnt hij even snel als hij gekomen is. In het korte, tweede deel blijkt dat Serge eigelijk Samuel was, een joodse jongen die in het dorp ondergedoken was. Niemand hoort nog van hem, tot Jaak in 1985 plots een brief van hem krijgt. Het derde deel is Samuels dagboek, over de laatste vier weken voor zijn verblijf in Westrozebeke. Hij werd samen met zijn moeder en zus door de Duitsers opgesloten in de Dossinkazerne in Mechelen. Tijdens een actie van het verzet weet hij te ontsnappen uit de goederentrein die hem naar het vernietigingskamp zou brengen. Zijn moeder en zus hadden minder geluk. Het vierde deel beslaat slechts één pagina. De auteur beschrijft hoe hij enkele pogingen ondernomen heeft om met Samuel in contact te komen, maar het initiatief dan verder aan hem overlaat. Willy Spillebeen schreef dit beklemmende boek op basis van eigen ervaringen en waar gebeurde feiten tijdens de oorlog. De oorlog en het nazibewind liggen dan wel zestig jaar achter ons, de gruwel en de wreedheid ervan, de angst en de onzekerheid van de joodse gezinnen, de waanzin en de wanhoop van de oorlog mogen niet vergeten worden. Dit boek sleept je mee in de waanzin. Het verhaal van Samuel wordt gedetailleerd en historisch correct weergegeven, maar nergens gaat de auteur over de schreef. Bovendien is het erg vlot en toegankelijk geschreven en leest het aangenaam weg. Dit boek maakt W.O.II voor iedereen toegankelijk. Een mooi boek!

Hide text