Meensel-Kiezegem is een kleine, landelijke gemeenschap, een tweelingdorp in hartje Hageland, gelegen op de glooiende heuvelgordel die via Scherpenheuvel, Pellenberg en Brussel over het Pajottenland naar de Vlaamse Ardennen leidt. De beide dorpsgemeenschappen worden gescheiden door een heuvelrug, met als gevolg dat de bewoners zich geografisch van elkaar verwijderd voelen. Bovendien spreken ze een ander dialect. Deze kleine tegenstellingen zouden bijdragen tot de catastrofe veroorzaakt door het driekoppig monster van collaboratie, verzet en repressie, wat zou leiden tot extreme vormen van haat- en wraakgevoelens, waarvan de gevolgen tot op vandaag tastbaar aanwezig zijn.

De geallieerden waren reeds volop in opmars naar het noorden toen eind juli 1944 op het grondgebied Meensel-Kiezegem een fatale aanslag werd gepleegd op de 24-jarige dorpsgenoot Gaston Merckx, zoon van een pro-Duitse familie. De gevolgen bleven niet uit en de strijd tussen weerstanders en de Duitse bezetter, bijgestaan door plaatselijke handlangers, brak in volle hevigheid uit. De represailles waren verpletterend: vier bewoners werden ter plaatse vermoord en 91 medeburgers werden als gijzelaars weggevoerd, waaronder 63 van honger en ontbering zouden omkomen in het concentratiekamp van Neuengamme. Onder de acht overlevenden bevonden zich de 16-jarige tweelingbroers Frans en Jozef Craeninckx en het boek is voor een belangrijk deel geënt op hun getuigenis en ervaring. Na de oorlog waren de strijdende fracties van collaboratie en verzet sterk onder de indruk van deze onvoorstelbare moordpartij, zodat de schuld ervan aan beide kanten werd ontkend. Na afloop werden collaborateurs terecht gestraft en als misdadigers berecht, terwijl verzetsverenigingen als staatsgevaarlijke organisaties werden ontwapend en ontbonden.

Dit gevoelige en tegelijk rauwe relaas is geen afrekening na jaren; veeleer spreekt uit Een klein dorp, een zware tol een begripvol aanvaarden van het menselijk tekort, wat meteen ook een punt zet achter een zestigjarig rouwproces. [Staf Schoeters] Hide text