Hoewel Simon Sebag Montefiore in een uitgebreid en nuttig nawoord benadrukt dat Serafima geen roman is over macht maar over het privéleven en de liefde, blijkt dat de twee ‘onmogelijke’ verhoudingen eerder ondergeschikt zijn aan het beschrijven van de stalinistische achtergrond. Na twee biografieën over Stalin is Serafima de tweede roman van de historicus Montefiore en het is opnieuw een verhaal dat zich afspeelt in de Sovjet-Unie onder het schrikbewind van de rode tsaar. Het interessante aan dit boek is dat de plot gebaseerd is op werkelijke gebeurtenissen en dat veel van de personages niet fictief zijn maar behoorden tot de bolsjewistische elite.
In 1943 verloren inderdaad twee pubers, kinderen van vooraanstaande hoge functionarissen, het leven bij een schietpartij in Moskou. Hun vrienden werden gearresteerd omdat ze ervan werden verdacht deel uit te maken van een tegen de staat gerichte samenzwering. Op deze waargebeurde intrige met de gevolgen voor de betrokken kinderen en ouders is de roman gebaseerd. Behalve deze ‘zaak van de kinderen’ zijn ook de ‘vliegtuigzaak’ en de vervolging van de (voornamelijk) joodse artsen, die ook aan bod komen in de plot, echt gebeurd. De auteur verplaatst de noodlottige dood van twee kinderen naar 1945, wanneer de overwinning op het naziregime in Moskou wordt gevierd. Twee pubers van de eliteschool 801 spelen een duelleerspel gebaseerd op een gedicht van de gerespecteerde Poesjkin. Een ongeluk, een geplande moord of een dubbele zelfmoord van bourgeois romantici? De andere kinderen die deel uitmaken van de groep en een leraar worden afgevoerd naar de beruchte Lubyanka gevangenis en ondervraagd door de staatsveiligheid onder leiding van de afschuwelijke Beria. Ondanks of net omdat hun ouders behoren tot de elite, hooggeplaatste oprechte communisten met de rang van generaal of onderminister, wordt de kinderzaak niet gesloten maar vermoeden de leiders een samenzwering tegen de staat. Niet alleen enkele pubers worden opgepakt maar ook een broertje van tien en een zusje van zes belanden in pyjama in de cel met de bedoeling hen tegen hun ouders bezwarende getuigenissen te laten afleggen. Het klinkt vrij absurd maar een feit is dat kinderen van twaalf veroordeeld konden worden tot de kogel in de nek. De opsluiting van de kinderen en de onmacht en schrik van de nochtans hooggeplaatste ouders om zelfs maar uitleg te vragen aan Stalin tijdens een van hun nachtelijke vergaderingen behoren tot de meest aangrijpende hoofdstukken.
De twee liefdesgeschiedenissen vormen een verhaal apart. Dat Serafima als Nederlandse titel wordt gebruikt (met dan ook nog die romantische omslag) is een vergissing van de uitgeverij want haar belevenis is zelfs nog ondergeschikt aan die andere, overspelige, verhouding van twee volwassenen leidende figuren. De auteur geeft in de eerste plaats een beeld van hoe de elite leefde onder Stalin. Enerzijds hebben zij materiële voorwaarden en een bevoorrechte machtspositie, anderzijds kan dat alles in een oogwenk afgenomen worden door corruptie en verraad in de hoogste organen met paranoïde leiders. Een knappe roman maar ondergeschikt aan de non-fictie van de auteur.
[Julien Schmit] Hide text

Tijdens de overwinningsparade van Stalin in 1945 worden twee tieners vermoord. Ze zaten op de school waar ook Stalins dochter Svetlana les kreeg. Schoolvrienden, onder wie Serafima, worden mede beschuldigd van een complot tegen de regering. Ook het privéleven van andere invloedrijke families biedt Stalin de mogelijkheid om (onterechte) straffen op te leggen. Anderen ontspringen de dans. Zo ook Serafima, die hoewel ze niet haar geliefde Amerikaan mag volgen en acht jaar in een kamp moet doorbrengen, toch het geluk vindt. Historicus, journalist en schrijver Simon Montefiore (1965), man van schrijfster Santa Montefiore, heeft in deze tweede roman (net als in 'Sashenka'*) ware gebeurtenissen (die hij ook beschrijft in zijn vermaarde biografieën over Stalin) vermengd met fictie. Het resultaat is, mede door de soepele vertaling, indrukwekkend. Het verhaal boeit van begin tot eind. Met een uitgebreid register van personen, inclusief historische figuren als Stalin en Beria. Deze roman zal zeker een groot lezerspubliek aanspreken. Kleine druk. Hide text