Je hebt goede boeken die zo eenvoudig van verhaallijn en inhoud zijn, dat je er niet veel meer over kunt zeggen dan dat ze goed geschreven zijn. Zo'n boek is Lara en Rebecca van Kathleen Vereecken.

Het thema is de slavernij in de VS. Om de twee kanten van de medaille te laten zien, past de auteur een eenvoudig, doeltreffend procédé toe: ze laat afwisselend de dochter van een plantagehouder (Lara) en een zwart meisje van de plantage (Rebecca) vertellen over wat ze meemaken en voelen. Het boek gaat over de evolutie van hun relatie, in drie stadia: hun intense vriendschap als kind, hun gedwongen scheiding en aparte ontwikkeling zodra ze wat ouder worden, de nieuwe verhouding die ze als twee vrije vrouwen zullen moeten opbouwen. Om het allemaal nog wat boeiender te maken, speelt het verhaal zich af op een breuklijn in de geschiedenis: de tijd vlak voor, tijdens en vlak na de burgeroorlog.

Vereecken heeft twee valkuilen weten te vermijden: ze vervalt niet in een overdreven zwart-wittekening en ze zet de historische achtergrond niet al te nadrukkelijk in de verf. Toch is er één val waarin ze wél getrapt is. Als je twee personages aan het woord laat, moet de manier waarop ze praten verschillen, tot in hun taalregister toe - zeker als het twee mensen van zo'n verschillende afkomst zijn. Maar je hoort twee keer Kathleen Vereecken.

Dat het boek weinig verrassend of intrigerend is, is nu eenmaal het nadeel van het thema. Wat kan er na Uncle Tom's Cabin van Harriet Beecher-Stowe nog aan worden toegevoegd? Weinig, dat bewijst dit boek nog eens. Bovendien mist Lara en Rebecca de brede adem en de epische dimensie van Uncle Tom's Cabin , het is veeleer een miniatuur.

Dat het toch een goed boek is, ligt dus niet aan de inhoud of de compositie, maar aan de schrijfstijl: Vereecken schrijft enorm sfeervol, ze spint je in met haar gevoelige taal en delicate behandeling van emoties. Ze schrijft fraai en genuanceerd, met zorgvuldig gekozen details, waardoor zowel verhaal als personages tot leven komen. Ook de nevenpersonages zijn overtuigend.

Naar het einde toe krijgt Lara van haar grootmoeder te horen: ,,Er zijn veel manieren om aan de overkant van de rivier te geraken, Lara. Ik heb nooit beweerd dat de mijne de beste is. Kies de manier die bij je past, maar zorg dat je niet verdrinkt.'' Dat is precies wat de twee hoofdpersonages met vallen en opstaan doen, terwijl ze zich ontwikkelen tot zelfbewuste vrouwen. Twee mooie portretten. Voor lezers vanaf vijftien jaar is dit boek een sfeervolle introductie in de wereld van de Amerikaanse slavernij.

Hide text

Kathleen Vereecken

Lara en Rebecca. In de schaduw van het gele huis

Querido, Amsterdam, 179 p., 13,95 euro.

Door Annemie Leysen

Kathleen Vereecken heeft een zwak voor de underdog én voor de sociale geschiedenis van Vlaanderen. In haar debuutroman, Alle kleuren grijs, schreef ze over de onmogelijke werk- en leefomstandigheden in de grauwe Gentse arbeiderswijken van de negentiende eeuw en riep ze de context op van het opkomende socialisme. Wreed schoon speelt zich alweer af in een Vlaams dorp vlak na de Eerste Wereldoorlog.

Met Lara en Rebecca, haar nieuwe jeugdroman, laat Kathleen Vereecken de benepen Gentse beluiken en de Vlaamse dorpen met de bruine cafés en de volkse kermissen ver achter zich. Tijd en thematiek mogen dan wel enigszins vergelijkbaar zijn, de broeierige hitte, de zoemende insecten, de weidse Mississippi, de swamps van Louisiana en de mensen die er deel van uitmaken, zijn ontegensprekelijk anders.

In haar bildungsroman laat Vereecken twee meisjes alternerend aan het woord. Allebei doen ze hun eigen, 'gekleurde' verhaal en blikken ze terug op hun bewogen kindertijd. Lara, een welgestelde Creoolse plantersdochter, woont in het prachtige gele huis dat uitkijkt op het slavenkwartier. Ze vertelt hoe haar zwarte vriendin, Rebecca, met wie ze opgroeide wegens gebrek aan eigen broers of zussen, plots niet meer welkom is in haar blanke wereld. "Haar geest is te groot geworden", is het argument dat kille oma Isabel aanvoert. Zonder haar soulmate wordt het leven een eindeloze aaneenschakeling van verstikkende verveling en doelloze landerigheid. Tot ze New Orleans ontdekt, met de 'beaus' als chaperons van de 'belles', de opera, de school voor demoiselles, het volle leven, kortom. Met de dood van haar moeder en de dreigende burgeroorlog wordt alles anders. Lara moet de plantage door woelige tijden heen laveren, en probeert op alle fronten te redden wat er te redden valt.

Intussen probeert Rebecca weer haar plek te vinden in de zwarte wereld van het slavenkwartier; ze mist Lara, de boeken en de geschiedenislessen die haar leven kleur en weidsheid gaven. De rebelse Simon en een nieuwe toekomst voor zwarte slaven aan de horizon, bieden uitzicht.

Twee verschillende levens krijg je in het boek, tegen het broeierige decor van het opkomende abolitionisme en de Amerikaanse burgeroorlog. De historische achtergronden worden gedoseerd en zijdelings meegegeven, zonder vermoeiende uitleggerigheid en met de nodige nuanceringen. Zo brengt Vereecken het imago van Abraham Lincoln als martelaar van de slaven voor een stuk tot realistische proporties. Hier is een gedreven verteller aan het woord, die een goed gedocumenteerd beeld van een tijd en van een kleurige samenleving in een boeiend verhaal verweeft. Je snuift de warme geuren en je proeft de smaken van het slavenkwartier, je voelt de hautaine kilte en de onuitgesproken droefenis van het blanke huis. De hele sfeer van het Creoolse bijgeloof, de angst van de slavenvrouwen voor de brutale toenaderingen van de blanke bazen, de geleidelijke ontdooiing van grootmoeder Isabel, de vernederingen en de hoop op beter, de eenzame bevalling in het moeras van Rebecca's blanke baby... het wordt allemaal vakkundig, suggestief en met zin voor treffende details en mooie beelden beschreven. De bonte quilt waarop Rebecca's moeder met engelengeduld de geschiedenis van haar familie borduurt, loopt als een ingenieuze rode draad door het boek. En toch grijpt de roman je maar zelden echt aan. Dat heeft allicht te maken met het wisselende vertelperspectief, een nogal dwingende constructie, overigens. Het is geen sinecure een blank negentiende-eeuws meisje en een zwarte slavin uit het Amerikaanse Zuiden een eigen stem mee te geven, in het Nederlands dan nog. In hun vertelstijl en taalregister zijn ze soms nauwelijks van elkaar te onderscheiden. De een is koel en berekend, de ander warm en onstuimig. De een komt uit een bevoorrechte klasse, de ander werd opgevoed in slaafse onderdanigheid. Dat wil Kathleen Vereecken haar lezers althans laten geloven. Maar ze slaagt er niet altijd in die dubbelheid authentiek over te brengen. De inlassing van prachtige Afrikaanse fabels moet een en ander verduidelijken of illustreren, maar ook die ingrepen komen weleens bedacht en ongeloofwaardig over. Een jammer mankement van een overigens vlot geschreven en boeiend boek over opgroeien en een eigen plek vinden en over hoop op anders en beter.

Hide text

Lara & Rebecca

Kathleen Vereecken (Querido, 168p, 13,95 euro)

Lara, dochter van een katoenplanter uit Louisiana, en Rebecca, negerslavin op die plantage, zijn even oud en onafscheidelijk. Als de burgeroorlog dreigt en naarmate de meisjes ouder worden, groeit de verwijdering. Terwijl de oorlog woedt, proberen ze elk op hun manier te overleven. Vereecken specialiseert zich in historische verhalen met een menselijke toets. Dit boek gaat niet zozeer over slavernij of de successieoorlog, als wel over menselijke verhoudingen. En de auteur vraagt aandacht voor minder vanzelfsprekende gevolgen van gebeurtenissen. Zo toont zij aan dat de 'vrijheid' die de negerslaven kregen na de oorlog een vergiftigd geschenk was: nu moesten ze evenzeer keihard werken voor hun zelf te bekostigen woning en onderhoud.

Lara en Rebecca groeien op als zussen op de plantage van Lara's vader. Rebecca is de dochter van een slavin die op de plantage werkt. Op een dag moet Rebecca afstand nemen van haar studies, van Lara en het gele huis en moet ze mee op de plantage gaan werken. Waarom is haar op dat moment niet duidelijk. Niet veel later breekt de burgeroorlog uit die tot de vrijheid van de slaven zal leiden. Lara en Rebecca vervreemden van elkaar. Hoofdstuk na hoofdstuk vallen de puzzelstukjes voor de lezer in elkaar, al blijven er voor Lara nog enkele geheimen. Zo zal zij nooit te weten komen dat haar vader ook de vader van Rebecca is en zal ze ook nooit weten wie de vader van Rebecca's kind is. Kathleen Vereecken laat de personages afwisselend aan het woord. Er ontspinnen zich twee levensverhalen, twee werelden die tegelijk vreemd en enorm verschillend zijn van elkaar maar zowel zichtbaar als onzichtbaar sterk met elkaar verweven zijn. Het verhaal speelt zich af voor, tijdens en na de Amerikaanse Burgeroorlog. De schrijfster belicht de verschillende partijen (slaven, planters en soldaten) en geeft zo een objectief relaas van deze geschiedenis. Ze hanteert een gevoelige maar heldere pen en vertelt zeer bevlogen dit soms schokkende verhaal. [Inge Umans] Hide text

In het midden van de 19e eeuw groeien de blanke plantersdochter Lara en de zwarte slavendochter Rebecca samen op in het gele huis aan de Mississippi, totdat Rebecca 15 wordt en moet werken in het slavenkwartier. De vriendinnen missen elkaar, maar beseffen met het verstrijken van de jaren, zeker als Lara meesteres van de plantage wordt, dat hun vriendschap onhoudbaar is. Na de afschaffing van de slavernij is het de vraag of hun relatie nog te herstellen is. Mooi historisch verhaal waarin beurtelings in de ik-vorm Lara en Rebecca aan het woord zijn, waardoor je een indringend beeld krijgt van het contrast tussen blank en zwart in die tijd. Lara beseft wat slavernij inhoudt, maar moet zich als meesteres verantwoorden en streng zijn. Rebecca moet de pijn en vernedering als slavin ondergaan. Toch komen beiden als sterke jonge vrouwen uit de strijd. Gevoelens en gebeurtenissen worden treffend beschreven in soms lange zinnen. Bevat ook veel historische informatie; achter in het boek wordt een aantal begrippen toegelicht. Een groot lettertype, een ruime interlinie en brede marges zorgen voor een royale bladspiegel. Voor jongeren vanaf ca. 14 jaar die vriendschap en vrijheid waarderen. Hide text

Op een creoolse plantage aan de Mississippi in Louisiana staat een groot geel huis. In dat huis woont Lara, de dochter van de planter. In de schaduw van het gele huis woont Rebecca, de dochter van zwarte slaven. Ondanks hun verschillende afkomst delen de meisjes alles, het zijn boezemvriendinnen. Op een dag komt er echter een einde aan hun zorgeloze leven wanneer Rebecca oud genoeg is om zich nuttig te maken als slaaf op de plantage. Een kaakslag voor beiden. Gescheiden door het lot gaan ze elk hun eigen weg. Lara vertrekt naar New Orleans en Rebecca vertrekt naar het slavenkwartier. Ondanks het feit dat ze mekaar niet meer kunnen ontmoeten, houdt een onzichtbare band hen op een vreemde manier bij elkaaar. Maar het noodlot spaart arm noch rijk. Rebecca wordt verkracht door een blanke man en Lara moet na de dood van haar moeder in haar eentje de plantage runnen. Wanneer de burgeroorlog de toekomst voorgoed een ander gelaat geeft, vinden beide vrouwen elkaar terug. Het verhaal is opgedeeld in hoofdstukken waarin afwisselend Lara en dan weer Rebecca aan het woord komen. Dit aangename ritme geeft de lezer tevens een soort kijk achter de schermen. Door de helder beschreven omstandigheden is er veel ruimte voor uitdieping van het psychologisch profiel van de twee hoofdpersonages. Het drama dat zich in hun leven afspeelt, is onlosmakelijk verbonden met de geschiedenis van de Verenigde Staten. Dat zij deze geschiedenis op hun eigen manier weten te overstijgen is een groot pluspunt in dit verhaal. Vereecken schrijft met subtiele pen die noch de rauwe realiteit noch de poëzie schuwt. Zinnen als “Ik besloot niet langer alleen naar binnen te kijken” beroeren de ziel van de lezer. Dit boek opent meer dan de wereld van Lara en Rebecca alleen, het is een aanklacht tegen rassendiscriminatie en een eerbetoon aan vrijheid en vriendschap. Achteraan in dit boek vind je een beknopte geschiedkundige verduidelijking van feiten en namen. Zonder meer een aanrader!

Hide text