De kat van de rabbijn heeft een typisch zalig kattenleventje, maar als ze de papegaai van de rabbijn opeet, kan ze plots praten en dan is het gedaan met de rust. Ze wordt geconfronteerd met menselijke regels en morele kwesties, en als ze ontkent de vogel te hebben verorberd, wil de rabbijn haar op het rechte pad brengen door ze de thora te laten bestuderen. Bovendien mag ze niet meer bij zijn dochter, haar geliefde bazin. Dan stelt de kat de rabbijn danig op de proef met religieuze kwesties, zeker als ze wil besneden worden. "De rabbijn van de rabbijn zegt dat de bar mitswa niet voor katten is. Ik vraag hem wat het verschil is tussen een mens en een kat. Hij zegt dat God de mens naar zijn beeld heeft geschapen. Ik vraag of hij me een beeld van God wil laten zien. Hij zegt dat God een woord is. Zoals de mens op God lijkt omdat hij kan praten, zeg ik tegen de rabbijn van de rabbijn, zo lijk ik op de mens".
Met zulke naïeve en tegelijk scherpzinnige en vaak grappige dialogen weet Sfar…
Read more
De kat van de rabbijn heeft een typisch zalig kattenleventje, maar als ze de papegaai van de rabbijn opeet, kan ze plots praten en dan is het gedaan met de rust. Ze wordt geconfronteerd met menselijke regels en morele kwesties, en als ze ontkent de vogel te hebben verorberd, wil de rabbijn haar op het rechte pad brengen door ze de thora te laten bestuderen. Bovendien mag ze niet meer bij zijn dochter, haar geliefde bazin. Dan stelt de kat de rabbijn danig op de proef met religieuze kwesties, zeker als ze wil besneden worden. "De rabbijn van de rabbijn zegt dat de bar mitswa niet voor katten is. Ik vraag hem wat het verschil is tussen een mens en een kat. Hij zegt dat God de mens naar zijn beeld heeft geschapen. Ik vraag of hij me een beeld van God wil laten zien. Hij zegt dat God een woord is. Zoals de mens op God lijkt omdat hij kan praten, zeg ik tegen de rabbijn van de rabbijn, zo lijk ik op de mens".
Met zulke naïeve en tegelijk scherpzinnige en vaak grappige dialogen weet Sfar je te fascineren in wat eigenlijk een bijzonder eenvoudig verhaaltje is. Die paradox zit ook in de tekeningen: kinderlijk en karikaturaal maar door hun inventiviteit blijven ze de aandacht gevangen houden: zwierig van perspectief, kleurrijk, fantasmagorisch. Uiteraard is de auteur een groot talent; hoe kun je anders deze thematiek -- theologie, psychologie, religie -- op deze manier brengen. Joann Sfars oeuvre (en dat is even omvangrijk als kwaliteitsvol) wordt gekenmerkt door die aanpak. Zijn joodse en filosofische achtergrond is onmiskenbaar alomaanwezig, maar tegelijk lijkt zijn werk grafisch wel voor kinderen bestemd. Dat is echter maar schijn. Een grote naam met veel pijlen op zijn boog.
De dochter van de rabbijn, het geliefde bazinnetje van de kat die de hoofdrol speelt in deze reeks, is getrouwd met een jonge rabbijn en onze viervoeter voelt zich wat verlaten en eenzaam. Gelukkig komt er afleiding, want de jonggehuwden trekken naar Parijs, een huwelijksreis naar de schoonfamilie, en de oude rabbijn en zijn kat mogen mee. De vader van de bruid wil vooral zijn neef Rebibo opzoeken. Hij bekijkt de wereldstad zo naïef en bekrompen als kan worden verwacht van iemand die Algerije nog nooit heeft verlaten en enkel kan vergelijken met de kleine dorpjes daar. Omdat zijn dochter zich aan hem ergert en hij zich niet welkom voelt bij zijn schoonfamilie, trekt hij de stad in op zoek naar zijn neef. De kat vergezelt hem op de nachtelijke, natte tocht en sluit zelfs vriendschap met een hond. De carrière van neef Rebibo ziet er anders uit dan hij in zijn brieven heeft laten uitschijnen, maar de strenge orthodoxe rabbijn ontpopt zich overwachts tot een tolerante open geest en zondigt tegen alle regels. Uiteindelijk stelt hij van op de kansel in de synagoge zelfs zijn geloof in vraag.
Sfar laat in deze reeks zijn joodse culturele erfenis fuseren met zijn levensvisie en fantasie. Het resultaat is altijd verrassend en onderhoudend. De verhalen zijn eigenlijk een stroom van losse scènes, maar dat deert niet. De grafiek is sfeerrijk en origineel. Sfars beverige lijnen (zelfs de kaders golven) en zijn kleurrijke tekeningen zorgen voor de perfecte sfeer bij zijn innemende personages en hun lotgevallen.
In het tweede album uit deze reeks leerden we de Malka van de leeuwen kennen. Hij is de neef van de rabbijn, die rondtrekt met een leeuw en over wie allerlei verhalen de ronde doen. Een beetje als de kat, is deze nogal bijbelse figuur enigszins een buitenstaander met niet-vastgeroeste ideeën over godsdienst en maatschappij. Zo nam hij het bv. op voor de dochter van de oude rabbijn in haar keuze voor de liefde van een jonge rabbijn uit Frankrijk. Die bracht het gezelschap in het vorige album naar een regenachtig Parijs, waar ze nu terug in het verblindend zonnige Algerije beland zijn. De kat houdt hier grotendeels de Malka gezelschap, die in dit deel een centrale rol heeft.
"Tussen actieve dromers neemt Joann Sfar een bijzondere plaats in. Hij is zo'n bezielde wiens rol het is verhalen te vertellen die zin geven aan de verhalen die hem zijn verteld door zijn voorgangers", zo meent striplegende Jean 'Moebius' Giraud in het voorwoord. De auteur gebruikt de verhalen vertellende Malka hier inderdaad als een medium voor joodse en andere geschiedenissen, of zoals hij in zijn opdracht zegt: "De verhalen in dit boek zijn waar gebeurd en nergens overdreven, want ze zijn verteld door mijn oma."
Enige overdrijving is de Malka nochtans niet vreemd, als hij bv. vertelt over zijn eigen dood. Op de zwerftochten van deze populaire kleine oplichter krijgt de kat wat inzicht in zijn verhouding tot de leeuw en in de Malka's liefdes, maar ook in zijn somberheid over verval en eindigheid.
Uiteindelijk blijkt vooral de religieuze tolerantie de sterkte en mythe van de figuur uit te maken. Dat wordt aan het eind gespiegeld door een joodse politieke radicaal die door de rabbijn op zijn nummer wordt gezet. Bijzonder aan deze reeks is de toon, die soms grappig dan weer ernstig maar altijd goedmoedig en wijs is. Diepzinnige kwesties en menselijke emotionele verhalen brengt Sfar in zijn kleurrijke, licht karikaturale stijl. De eenvoudige en soms wat expressief-symbolische inkleuring zorgt voor het juiste effect.
[Wilfried Poelmans]
Hide text
.jpg){kind=link}