Tweeënveertig drukken in veertig jaar, vertaald in twaalf talen, bekroond met de Staatsprijs en verfilmd. Wat meer kan een auteur van een roman verlangen? Hoe objectiever kan de kwaliteit en de populariteit van een werk weergegeven worden? Toch vind ik persoonlijk dat Lampo betere romans heeft geschreven.

Freek Groeneveld, journalist, en zijn verloofde Simonne Marijnissen worden als het ware gestalkt door een figuur die Joachim Stiller heet. Hij manifesteert zich in brieven, aan Freek verstuurd voor zijn geboorte, in telefoontjes, als een graffiti-mannetje, als auteur van een oud foliant over de Apocalyps, als een soldaat tijdens een V2-bombardement. Daarnaast vinden een aantal onverklaarbare gebeurtenissen plaats: het zonder reden opbreken van een straat, een beiaardconcert in het midden van de nacht. Dat alles leidt bij Freek en Simonne tot een soort van angstpsychose. Naar het einde toe lijkt het alsof Stiller zich toch zal gaan openbaren, maar bij de ultieme afspraak loopt het toch weer mis.

De komst van Joachim Stiller, Lampo's achtste roman, is om allerlei redenen een belangrijk boek in zijn oeuvre. Voor het eerst staat in dit boek zijn vaderstad Antwerpen centraal, niet zomaar als decor, maar echt op de voorgrond, bijna als een personage dat actief aan het verhaal deelneemt. Het is zijn eerste echte magisch-realistische roman, hoewel Terugkeer naar Atlantis en enkele van zijn vroege verhalen ook bij dit genre aansluiten. Het werk ontstond in een periode van depressie en het schrijven ervan was voor de auteur een soort therapeutisch proces. Hij begon zonder vooropgesteld plan en wist helemaal niet waarheen het verhaal hem zou leiden. De uitkomst en de verschijning van de Messias-figuur was hem een opbaring, maar riep toch ook enkele vragen op. Een antwoord daarop vond Lampo bij Jung en zo ontdekte hij de archetypen. Die zouden hem sindsdien niet meer loslaten. Een opvallend en merkwaardig gegeven is dat niet alleen Lampo gelouterd uit het Stiller-avontuur kwam. Vele lezers hebben later getuigd hoe ze dezelfde ervaring hadden. [Johan Vanhecke] Hide text

Een zekere Joachim Stiller, wiens sterfelijke verschijningsvorm zich niet openbaart, gaat een wezenlijk bestanddeel uitmaken van leven en denken van drie elkaar aanvankelijk onbekende mensen te Antwerpen: de ik-figuur (een schrijver), een lerares en een wethouder. Stiller belichaamt het beeld van de verlosser, een archetype dat volgens Jung in het collectieve onbewuste aanwezig is. Bekendste werk van deze magisch-realistische auteur (1920), origineel van taal, mysterieus en vol spanning. Paperback; kleine druk.