De titel verwijst naar de aftakelende geestelijke toestand van de vader van het personage dat het meest aandacht krijgt, de 17-jarige Eva. Met haar moeder Lucile en haar tienjarige broer Anton maakt ze mee hoe bij haar vader de eerste tekenen van alzheimer vastgesteld worden en hoe die na anderhalf jaar steeds dementer wordt, tot men hem naar een speciale instelling moet brengen. De lezer krijgt het proces van de aftakeling met alle bijbehorende symptomen duidelijk te verwerken, al blijft de schrijfster discreet in haar beschrijving. De aandacht gaat immers meer naar de reacties van de gezinsleden op het niet te stuiten ziekteproces. De moeder toont zich aanvankelijk sterk in niet aflatende zorg en steun voor haar echtgenoot, de dochter Eva raakt helemaal ontredderd door de in haar ogen onrechtvaardige situatie, de zoon Anton vlucht in harde muziek. Gelukkig blijven de personages niet opgesloten in die rol. Er zit evolutie in hun reacties en daardoor komen er ook conflicten in het gez…
Lees verder
De titel verwijst naar de aftakelende geestelijke toestand van de vader van het personage dat het meest aandacht krijgt, de 17-jarige Eva. Met haar moeder Lucile en haar tienjarige broer Anton maakt ze mee hoe bij haar vader de eerste tekenen van alzheimer vastgesteld worden en hoe die na anderhalf jaar steeds dementer wordt, tot men hem naar een speciale instelling moet brengen. De lezer krijgt het proces van de aftakeling met alle bijbehorende symptomen duidelijk te verwerken, al blijft de schrijfster discreet in haar beschrijving. De aandacht gaat immers meer naar de reacties van de gezinsleden op het niet te stuiten ziekteproces. De moeder toont zich aanvankelijk sterk in niet aflatende zorg en steun voor haar echtgenoot, de dochter Eva raakt helemaal ontredderd door de in haar ogen onrechtvaardige situatie, de zoon Anton vlucht in harde muziek. Gelukkig blijven de personages niet opgesloten in die rol. Er zit evolutie in hun reacties en daardoor komen er ook conflicten in het gezin. De schrijfster heeft niet de makkelijkste weg gekozen van paniek en onbegrip over verzet naar aanvaarding en solidaire liefdevolle zorg. In de reactie van vooral Eva laat ze zien hoe de pijn om een onbegrijpelijk gebeuren mensen kan aanzetten tot moedeloosheid, haat tegenover de slachtoffers van de ziekte, zelfverminking en zelfmoordplannen. Zij sublimeert de rol van de echtgenote niet tot totale opoffering, liefdevolle zorg, nooit aflatende aandacht, maar laat merken dat zo iemand ook nood heeft aan afleiding, rust, professionele hulp. In de rol van de behandelende professor toont ze hoe de wetenschap geen wonderen kan doen en vaak tot niet veel meer in staat is dan hopen. Dat is de reden waarom Eva haar geneeskundestudie stopzet. De clichés over de vlucht in het werk -- studie voor Eva, schilderen voor Lucile -- om zo de ellende te kunnen verwerken worden hier ontkracht. Als Lucile na maanden niet meer geschilderd te hebben haar penselen weer opneemt,dan is dat om totaal anders dan vroeger te werken. De schrijfster laat zien hoe in de benadering van dementiepatiënten vooral gewone aandacht en intuïtieve open belangstelling nog het best werken. De kleine Anton, die niets begrijpt van de ware toedracht, staat in een bepaalde periode nog het dichtst bij zijn aftakelende vader. Het boekje omvat elf korte hoofdstukken. De tekst bestaat uit korte zinnen en vaak minimale alinea's. Versierende stijlfiguren ontbreken. In het begin lijkt het boekje daardoor kaal, weinig aantrekkelijk. Die sfeer past wel bij de dramatische ontdekking van de ziekte van Eva's vader. Stilaan raakt de lezer gewend aan die directe, onversierde stijl, al klinkt die soms toch erg mager: Naar het einde toe worden de zinnen en de alinea's wel iets langer, mét de complexer gevoelens en gedachten van vooral Eva. Zij is de centrale figuur, meestal is het verhaal geschreven vanuit haar visie op het gebeuren. Toch komen we af en toe ook rechtstreeks iets te weten over hoe een ander personage de dingen ziet. Het lijden brengt mensen tijdelijk dichter bij elkaar maar geleidelijk komt er ook "een breuk tussen de leden van deze stam, waarvan de moed en de vastberadenheid nochtans groot genoeg leken om ondanks de beproeving eensgezind te blijven". Deskundige professionele bijstand, in de figuur van de verpleeghulp Jeanne, blijkt de enige mogelijkheid om de gezinsleden elkaar en zichzelf weer te laten vinden.
Ik weet niet hoe jonge lezers op dit boek reageren. Moeilijk is het niet maar het vergt zeker enig empathisch vermogen om de gevoelens en de reacties van de personages te begrijpen. Spanning, avontuur, sensatie, miraculeuze genezingen komen hier niet voor. De lezer leert alleen dat de tijd mensen de kans geeft te ontwikkelen tot aanvaarding van het onvermijdelijke en dat liefde in elk geval troost brengt.
Het is waar: "Alzheimer. Het klinkt als de naam van een dodenkamp". Dit is dan ook geen zonnig boek met prachtige familieleden die zich zonder aarzelen en onvoorwaardelijk voor elkaar en de zieke opofferen. Het gaat hier om gewone mensen met gewoon leed die dank zij elkaar en doorheen conflicten en lijden toch overleven. Nergens klinken de gevoelens vals of pathetisch. De beschrijving is bondig maar het beeld van de aftakeling grijpt de lezer wel naar de keel. Dit lijkt me een erg toegankelijk boek voor jonge mensen die van een boek meer verwachten dan ontspanning en avontuur, misschien wat steun in een situatie zoals die in het boek.
[Herman De Graef]
Verberg tekst