Roman van Christophe Vekeman over stuurloze neuroot

De waanzin wenkt

Christophe Vekeman houdt ervan om zijn personages op het pad van de ontsporing te sturen. In 49 manieren om de dag door te komen valt de mislukkeling Vincent de Wimper ten prooi aan de grillen van zichzelf en de buitenwereld.

We kennen ze onderhand, de favoriete hoofdrolspelers van Christophe Vekeman (°1972). Telkens weer worden ze van hun sokken geblazen door hun eigen angsten en koortsige gedachten. Tegelijk zijn ze begiftigd met een lucide soort van hyperbewustzijn, waardoor ze hun situatie haarscherp kunnen verwoorden. Zo waren we in zijn vorige tragikomische roman Lege jurken getuige van een claustrofobische liefdesrelatie en de malende twijfels van de antiheld Lester Brandman.

Nu leidt Vekeman ons binnen in het tergend banale leven van ene Vincent De Wimper. Hij beschikt slechts over een groot talent om door het raam te staren en dient een voortdurende huzarenstrijd tegen de verveling te voeren. Zijn impasse neemt kamerbrede afmetingen aan nu zijn vriendin Patty hem de bons heeft gegeven. Niet dat zij veel soeps was: "Ze had veel te dunne benen (...) Het leek wel of zij de voorbije vijfentwintig jaren in een rolstoel had doorgebracht." Op iets elegantere wijze klinkt het ook: "Zelfs de hoogste hakken konden haar geen kuit verlenen." Verder hield Patty van Ikea "op een waarlijk volmaakte manier". Toch verlaat de frêle freule hem voor Joris, iemand "van het klassiek-middelmatige type". Die aftocht laat De Wimper niet siberisch koud. Zijn stuurloosheid wordt er alleen nog maar door aangewakkerd en in herinneringsflarden reconstrueert hij hun al bij al tot mislukken gedoemde affaire, die ontsprong tussen de jazzfanaten van het Gentse café Dambert. "Het duurde niet lang of ik werd gek, en elke dag nog ben ik bang om te hervallen." Je hebt meteen in de gaten dat deze stakkerd definitief verloren is voor de mensheid en de waanzin bereidwillig wenkt.

Vekeman maakt ditmaal gebruik van - hoe raadt u het - 49 korte tafereeltjes van hooguit vier pagina's om Vincents opeenhoping van slonzige, lege dagen op te wekken. Diens bezoekjes aan Carrefour (waar hij elke dag fantaseert over het meisje met wie hij naar bed wil) en de wasserette zijn ijkpunten, en na het Pattydebacle voegt zich daar zelfs een bezoek aan de mis bij. Darts en kijken naar porno, waar bij voorkeur vrouwen met een flinke toef schaamhaar bij betrokken zijn, behoren eveneens tot de vaste geplogenheden. Vincent De Wimper brengt, dat spreekt voor zich, ook bezoekjes aan een therapeut. Slag om slinger geeft Vekeman het gedrag van zijn protagonist eigenaardiger trekjes mee. Een resem brieven aan het fictieve hondje Maxi en de bizarre omgang met zijn onderbuurman Johannes zaaien verwarring, terwijl ook de fascinatie voor Lannoo's Reisgids Texas Vincents fantasie prikkelt. Vekeman drijft de suspense deskundig op. Hoe wurmt Vincent zich uit zijn dwangbuis? De oplettende lezer zal intussen geestige spielereien met motieven ontdekken (de sigaar, meteen ook een autobiografische knipoog).

"Je bent een bom die tot ontploffing komt en enkel zichzelf vernietigt", moet Vincent uiteindelijk onontkoombaar vaststellen. Dat is wat enigszins ook met deze roman gebeurt: hij lost op in een hoge mate van ijlhoofdigheid, zeker wanneer er ook nog voodookunstenaars aan te pas komen. Gelukkig is 49 manieren om de dag door te komen ondanks de gestaag oprukkende gekte bijzonder accuraat en helder geschreven, vol grimmige lachjes en wisecracks. Zinnen met een hoge graad van citeerbaarheid komen in dichte drommen op ons af.

Generatiegenoten

Vekemans pogingen om voor zijn beknelde personage een uitweg te zoeken lopen onderweg wat averij op, maar vervelen zult u zich allerminst met deze roman over deze surplacende neuroot. Vekeman zal het misschien niet graag horen, maar hij schurkt met dit boek weer dichter aan tegen de vroege Herman Brusselmans van De man die werk vond of Prachtige ogen, waar enige nihilistische naargeestigheid hoogtij vierde. En tegelijk merk je dat Vekeman zich ook dat vleugje anarchistische gekte à la Annelies Verbeke en Saskia De Coster permitteerde. Ja, Vekeman staat pal tussen zijn generatiegenoten.

Verberg tekst

Niemand zal dichter, journalist en performer Christophe Vekeman als romancier voorstellen. Behalve hijzelf, dan. Toch is de rock-'n'-rollheld van de Vlaamse én Nederlandse poëziepodia met 49 manieren om de dag door te komen al aan zijn vijfde roman toe. In korte hoofdstukjes en met een verschroeiend tempo leidt hij Vincent De Wimper met genoegen naar de afgrond.

Dat het hoofdpersonage sterk aan Lester Brandman, de pantoffelheld uit Lege jurken (2008), doet denken, zal niemand verbazen. Vincent is, zoals het een Vekemanpersonage betaamt, de eenzelvigheid zelve. Hij woont. En dat is alles. Of beter: 'je woont', want Vekeman koos deze keer voor de tweede persoon. Een verhaaltechnische slimmigheid, zoals er nog veel zullen volgen.

Vincent heeft 49 manieren om de dag door te komen. Hij mijmert over vrouwenkuiten, betaalt zijn therapeut met monopolygeld en kijkt naar schepen 'op weg naar een verre bestemming waar leven te boek staat als de gewoonste zaak van de wereld.' Dit geestige concept wordt uitgewerkt met sofistische spitsvondigheden en oneliners, die vaker holle frasen blijken dan scherpe aforismen. 'De wereld is een groot, reusachtig, zwalkend schip, en jij bent de man overboord.'

Het enige nadeel van het concept is, kortom, dat het ook uitgewerkt moest worden. Om toch maar aan die 49 manieren te geraken, gebruikt Vekeman het hele arsenaal van narratieve snufjes. Hij wisselt van perspectief of laat met journalistieke sérieux anderen over het hoofdpersonage getuigen. Vincent schrijft brieven aan zijn imaginaire hondje, reist in gedachten door Texas en fantaseert over de levens van toevallige passanten. Zo bloedt de roman snel dood: het concept volledig uitgemolken en Vincent compleet afgeleefd.

Gelukkig maakt Vekeman indruk met zijn uitbundige stijl. Al zijn zijn grotesk verpakte platitudes, die op een podium inslaan als een bom, op papier soms een afknapper. 'Het nachtkastje [...] is dermate gammel dat mocht je er een vaas met bloemen op zetten, het langzaam open- en dichtgaan van de kelken alléén al tot gevolg zou hebben dat het voortdurend op zijn pootjes zou staan kwikkelen.' Helemaal pijnlijk wordt het wanneer de grapjes dan ook nog eens slecht zijn. 'Ikea: alleen het woord al deed haar blauw-geel uitslaan van geestdrift.'

49 manieren om de dag door te komen is wat, met deterministische precisie, de volgende stap in Vekemans oeuvre moest zijn. De exuberante stijl is gebleven, de aandacht voor de plot ? vooral in zijn eerste twee romans nog sterk aanwezig ? verslapte weer wat. De nieuwe Vekeman lezen is een vijftigste manier om de dag door te komen, maar ligt qua voldoening in de lijn van 'niet naar de wasserette gaan'. Begrijp me niet verkeerd. Ik hou van Vekeman. Vooral op een podium. En als het dan echt in een roman moet: voor een manier of twintig. [Bram Demulder] Verberg tekst

Deze vijfde roman van de bekende Gentse auteur (1972) gaat over Vincent De Wimper, een 30-jarige loser. Vincent heeft een zevenjarige slechte relatie met Patty achter de rug, heeft genoeg van de zinloze bezoeken aan therapeut Wim, kan en wil niet beantwoorden aan het wij-gevoel en aan de norm van geluk die de maatschappij stelt, trekt zich terug én verdwaalt in zijn eigen, kleine wereldje. In een polonaise van 49 aan elkaar gehaakte, drieste hoofdstukjes, aanvankelijk bedoeld als zelfhulpboek, legt hij getuigenis af van zijn leegte, verdriet en gestaag toenemende waanzin. Hij schrijft minutieus over het kopen van een stofzuiger, dartsbord, zandloper (!) en een denkbeeldig hondje (aan wie hij ook brieven schrijft) en zoekt afleiding in fantasieën over zangeres Duffy, reizen naar El Paso en bespiegelingen over de vrouwelijke kuit. Als hij zijn enige vriend verliest, zijn benedenbuurman Johannes, besluit hij op weg te gaan naar El Paso, trots, in korte broek: ‘Vandaag zal eeuwig duren’. Vlotte stijl en confronterend je-perspectief. De lezer zal zich aangesproken voelen! Gebonden; vrij kleine druk. Verberg tekst